Krachtighuizerheide, de nacht van 17 op 18 april 1945
De Krachtighuizerheide is nauw verbonden met de bevrijding van Putten op 18 april 1945. Canadese soldaten die over de Voorthuizerstraat Putten naderden, werden door de Duitsers op de avond van 17 april 1945 zo zwaar beschoten, dat ze zich terug moesten trekken. Het Canadese tank squadron (het A-eskadron van de Hussars) verschanste zich hier op de heide in ‘egelstelling’ en brachten onder vijandelijk vuur de nacht van dinsdag 17 op woensdag 18 april 1945 door. De volgende dag stoomden zij verder op om Putten en de rest van Nederland te bevrijden. Bij recente werkzaamheden in 2025 zijn de sporen van de Canadese tanks teruggevonden. Doordat de sporen het water langer vasthouden, is er een afwijkende plantengroei waar te nemen. Op 18 april 2025 is op deze locatie een informatiepaneel geplaatst over de gebeurtenissen. Het verhaal van Co Grift (1951), opgetekend door Mieke Brink op 13 februari 2025. 1945, het jaar van de bevrijding. Op 17 april naderden de Canadezen ons dorp. Met 17 tanks reed het A-eskadron van de Hussars , bijgestaan door gemotoriseerde infanterie, ’s middags vanuit Voorthuizen richting Putten. Maar het viel tegen: de opmars ondervond zware tegenstand door de Duitsers. Uiteindelijk gingen 12 van hun 17 tanks verloren tijdens de bevrijding van Putten. Co Grift: “De Krachtighuizerheide was toen veel groter dan nu, men was nog maar net begonnen met de ontginning ervan. Het was zo uitgestrekt en kaal dat je vanaf de heide de kerktoren van Voorthuizen kon zien… Over die hei liep op die middag van de 17de april moeder Ravesloot (schoonmoeder van Co Grift) met haar zoon Jan van elf. Ze hadden een kannetje melk gehaald bij een boerderij in de buurt van het Melkmeisje en waren nu op weg naar hun huis aan de Schovenhorsterveldweg. Opeens vlogen de kogels hun om de oren! Ze renden voor hun leven, maar toen moeder het huis bereikte was haar zoon niet meer bij haar… En in het huis waren ramen kapotgeschoten, de kogels zaten in het plafond. Wat een angst! Eindelijk stopte het schieten en durfde moeder op de hei te gaan kijken. Maar dat was al niet meer nodig: daar kwam Jan aan, ongedeerd. Hij was gevallen en hij was toen maar blijven liggen… Diezelfde avond mislukte de tweede poging van de bevrijders om Putten te bereiken, vanwege een hinderlaag, die de Duitsers bij De Heihaas hadden opgezet. De eerste vier tanks werden doorgelaten en vervolgens met pantservuisten belaagd en met fosforgranaten in brand geschoten. Daarbij kwamen vier Canadezen om het leven – aan de Voorthuizerstraat vind je het gedenkteken. De overgebleven tanks probeerden te keren en reden via een zijpad in de richting van de Krachtighuizerheide. Daar hebben ze een ‘’egelstelling’’ opgezet en de nacht doorgebracht. ’s Nachts en de volgende dag probeerden tanks het voor de derde keer. En nu boden de Duitsers amper meer tegenstand. Zo is Putten op 18 april 1945 bevrijd.” Zo’n 25 jaar later kreeg Jetty, één van de dochters Ravesloot, verkering met Co Grift. En natuurlijk hoorde hij toen ook van het verhaal over Puttens bevrijding en de overnachting van de Canadezen, zo dicht in de buurt op de Krachtighuizerheide. En zijn schoonvader zei dat je zelfs na 25 jaar de tanksporen nog kon zien, vooral als het een tijd droog geweest was. Dan was al het gras op de hei verdord, behalve het gras dat in de tanksporen groeide. Daar bleef namelijk langer water in staan. En ja, nu Co dit eenmaal wist en zijn schoonvader ze aangewezen had (rond 1970), kon hij de banen van gras zien lopen. Eind jaren ‘80 van de vorige eeuw kreeg de heide een opknapbeurt. Net als momenteel ook gebeurt (eind 2024) haalden ze de humuslaag weg, want hei houdt van schrale grond. Toen ging Co kijken of hij de tanksporen nog kon zien. En jawel, want de humus zat op die plaatsen dieper, en was dus blijven zitten toen ze de toplaag wegschraapten. Maar hij zag ook iets geks. Midden tussen twee stroken die duidelijk bij elkaar hoorden zat de stronk van een omgezaagde, dikke boom. Daar moest die tank toch tegenop gebotst zijn! Maar Co kreeg een idee en hij ging de jaarringen van die stronk tellen. Toen bleek dat die boom in 1945 hooguit twee vingers dik was geweest. Ja, daar rijdt een tank makkelijk overheen. Waarschijnlijk is dat jonge boompje gewoon teruggeveerd en doorgegaan met groeien. Zelfs nu, in 2025, zijn de tanksporen nog te zien op de kaalgeschraapte heide. Want nog steeds zit er meer humus op die plek. Toen Co Grift zijn verhaal aan deze en gene vertelde, waren er veel mensen die, net als hijzelf in eerste instantie, niet konden geloven dat na zoveel jaren de grond nog steeds de sporen van de tanks bevatte. Maar anderen kunnen het bevestigen: ‘Ik heb daar als kind nog in gespeeld…’ Dit verhaal is uitgewerkt door interviewer Michel Kooij (Stichting Samen Verder Putten).
