Op het moment dat we onze auto in Vierhouten achter de supermarkt op de Plaggenweg parkeren en uit willen stappen, begint het langzaam te regenen. Jan Willem en ik lopen enigszins gespannen naar de woning op nummer vier. We weten dat we verwacht worden.
Kort nadat we aangebeld hebben, zwaait de deur naast de voordeur open en staan we oog in oog met de vrouw die we tot dusver alleen maar kenden als ‘het meisje in de kinderwagen’. Ze nodigt ons hartelijk uit binnen te komen en even later zitten we in gezelschap van haar man in de warme huiskamer achter een heerlijke kop koffie. We luisteren naar haar verhaal en brengen een in haar leven ingrijpende gebeurtenis in herinnering.
Bevrijding van Putten
De ontmoeting kan gezien worden als een vervolg op de beschrijving van de bevrijding van Steenenkamer op 18 oktober 1945 in het boek Warken, harken en karken (Gijs de Vries, 2021). Hierin worden onder andere de gevechtshandelingen rondom de bevrijding van Putten beschreven. Bij die gevechtshandelingen kwam op 18 april 1945 omtrent 11:00 uur op de Voordijk in Putten een echtpaar uit Nijkerk om het leven. Hun twee kinderen, Cornelis van Mondfrans (Nijkerk, 17 april 1942) en zijn zusje Hendrika Maria van Mondfrans (Nijkerk ,12 juli 1944), raakten gewond door het granaat- en spervuur tussen de Duitse bezetters en de geallieerde bevrijders.
Dicky Zeedijk
Cornelis kreeg een granaatscherf in zijn linkerbeen. Zijn zus en hij konden niet duidelijk maken hoe ze heetten. In het ziekenhuis (Barneveld, kasteel Schaffelaar) werd hij Dicky Zeedijk genoemd totdat zijn familie hem vond. Hij was dermate zwaar gewond dat hij moest worden overgebracht naar een ziekenhuis in Nijmegen waar hij werd geopereerd. Ten gevolge van deze verwondingen had hij zijn leven lang een kort been, waardoor hij mank liep.
Zijn zusje Hennie raakte ook gewond en werd eveneens overgebracht naar Barneveld. Zij hield er nauwelijks restschade aan over. In oktober 2021 vertelde zij aan de ondergetekenden Gijs de Vries en Jan Willem Jonker dat zij zich wel eens afvroeg van welke van beide ouders zij bepaalde karaktertrekken had geërfd. Omdat zij haar beide ouders nooit gekend heeft blijkt dat een moeilijk punt.
Jan en Derkje
Hun omgekomen ouders waren slagersknecht Jan van Mondfrans (Nijkerk, 31 december 1920 – Putten, 18 april 1945) Derkje Hendriks (Nijkerk, 11 april 1922 – Putten, 18 april 1945). Jan van Mondfrans en Derkje Hendriks waren op 19 november 1941 in het huwelijk getreden. De lichamen van de beide ouders werden gevonden door een oom van Kees en Hennie, de opperwachtmeester der marechaussee Gerrit Jacob Nieuwenhuis. Hij deed op 23 april 1945 van beiden aangifte van overlijden bij de ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente Putten. Volgens Kees van Mondfrans werden de lichamen van zijn ouders op 20 juli 1945 overgedragen aan de gemeente Nijkerk die hen heeft laten begraven in Nijkerk.
Weeskinderen
De weeskinderen Kees en Hennie van Mondfrans werden opgevangen en opgevoed door hun beider grootouders – de vader en moeder van hun moeder – het echtpaar Hendrikus Hendriks (6 mei 1891 – 9 september 1984) en Hendrika Maria Nieuwenhuis (1 mei 1891 – 10 februari 1953). Het echtpaar Hendriks ligt begraven op de begraafplaats aan de Frieschwijkstraat 52 te Nijkerk. Volgens Hennie kwam haar grootmoeder al in 1953 te overlijden, toen zij 8 jaar oud was.
Grootvader had vervolgens een paar huishoudsters. Toen ze zestien jaar oud was werd zij ‘de deur uitgezet’. Opa Hendriks had een huishoudster met twee kinderen. Hij trouwde met deze vrouw en de sfeer veranderde in huis. Als er iets mis ging kregen Kees en zij overval de schuld van. Kees werd al eerder buitenshuis geplaatst in een tehuis in Arnhem. Hennie kreeg onderdak in een pleeggezin in Nunspeet waar zij liefdevol werd ontvangen. Hoewel zij al zestien jaar was noemde ze na een paar weken dit echtpaar al papa en mama.
Supermarkt
Hennie van Mondfrans is op 10 november 1965 gehuwd met Jan Mulder (Ermelo, 9 september 1940). Uit dit huwelijk zijn twee zoons geboren, Martin en Henk-Jan. Jan en Hennie Mulder hebben in Vierhouten een supermarkt gehad, die momenteel wordt beheerd door hun jongste zoon Henk-Jan. Het echtpaar Mulder woont vlakbij de supermarkt aan de Plaggeweg.
De schrijvers van dit stuk hopen via deze weg de geschiedenis van het echtpaar van Mondfrans en hun kinderen onder de aandacht te brengen, zodat ook zij in het herdenken en herinneren van het Puttense oorlogsverleden een plek krijgen.
Jan Willem Jonker en Gijs de Vries
Ermelo, 6 oktober 2021
